مقدمه
هوا شامل تقریبا ۲۱ درصد اکسیژن و بیشتر از ۷۸ درصد نیتروژن و۱% گازهای دیگراست. دستگاه اکسیژن ساز با کمپرس کردن هوای داخل اتاق به مخازن زﺋولیت، نیتروژن موجود در آن را تحت شرایطی خاص (بر اساس اصل جذب سطحی نوسانی در فشار مشخص) جدا کرده و اکسیژن خالص مدیکال (پزشکی) بالای ۹۵% را در اختیار بیمار قرار می دهد
دستگاه اکسیژن ساز یک دستگاه پزشکی است که وظیفه آن گرفتن اکسیژن از محیط اطراف و رساندن آن به بیماری است که نیاز به اکسیژن اضافی نسبت به سایرین دارد. برخلاف سایر سیستم های تحویل اکسیژن، دستگاه اکسیژن ساز اقدام به ذخیره اکسیژن به صورت فشرده و یا سرد نمی کند و در همان لحظه شروع به تبدیل اکسیژن محیط به شکل قابل استفاده برای بیمار می کند. از این رو دستگاه اکسیژن ساز وسیله امن تر با قابلیت جا به جایی آسان تر نسبت به سایر سیستم های ارائه دهنده اکسیژن به شمار می رود.
کاربرد دستگاه
این دستگاه در مورد بیمارانی به کار میرود که سطح اکسیژن موجود در بدن آنها و یا سطح SPO2 خون آنها پایین است. این محصول در دو نوع بیمارستانی و خانگی تولید شده است.
دستگاه اکسیژن ساز را بیماران حاد ریوی، پونومی، آسمی، قلبی و حتی ورزشکاران برای بالا بردن کیفیت فعالیت خود و افراد سالم جهت نشاط و رفع خستگی روزانه استفاده کنند
عملکرد دستگاه
تمامی دستگاههای اکسیژن ساز، از مکانیزم خاص و یکسانی برای تولید اکسیژن استفاده میکنند. اکسیژن سازها از طریق پمپ، هوا را به اطراف خود جذب میکند. سپس آن را با محفظهای که دارای پودر زئولیت زیادی است، پر میکنند ( زئولیت دستگاه اکسیژن ساز وظیفه دارد تا ۲۱ درصد از اکسیژن را که در هوا وجود دارد، از دیگر گازها مانند نیتروژن و… جدا کند و به جهات دیگر انتقال دهد). کمپرسور ابتدا هوا را وارد یک ستون می کند تا کار تخلیص اکسیژن را انجام دهد. (کمپرسور تا زمانی این کار را انجام می دهد که دانه های زئولیت این ستون از گاز نیتروزن اشباع شوند) در این مرحله کمپرسور به سمت ستون دیگر سوئیچ کرده و هوا را وارد ستون بعدی می کند(در واقع دستگاههای اکسیژن ساز از طریق کمپرسور فشار گاز اکسیژن خالص شده به سمت خروجی ستون هدایت می شود و گاز نیتروژن از طریق ورودی ستون برگشته و تخلیه می شود.). در طی این فاصله که کمپرسور هوا را به ستون دوم می فرستد نیتروژن ستون اول از قسمت ورودی ستون تخلیه می شود تا ستون مجددا آماده دریافت هوا و خالص سازی اکسیژن شود و به این ترتیب این سیکل در دستگاه ادامه می یابد.
. گاز اکسیژن از خروجی ستون زئولیت خارج شده و از طریق دریچه های یک طرفه به سمت تانک اکسیژن که ذخیره کننده گاز اکسیژن است هدایت می شود در این تانک میزان فشار اکسیژن از طریق رگلاتورهای فشار تنظیم شده و مجددا از میان یک فیلتر عبور می کند و به سمت سنسور خلوص اکسیژن و فلومتر تنظیم جریان هدایت می شود .در ادامه اکسیژنی را که در محفظه فشرده شده، به عقب جریانسنج که در جلوی دستگاه است، انتقال میدهد. سپس از طریق دهانه مخصوص به دهان و بینی بیمار هدایت میشود در واقع این دستگاه به روش جذب مولکولی اکسیژن خالص را از هوای ورودی جدا کرده و پس از مرطوب نمودن آن توسط یک شلنگ در اختیار بیمار قرار می دهد
اجزا دستگاه
فیلترها
الف) فیلتر اول از جنس پلی اورتان یا همان ابر صنعتی می باشد که وظیفه جذب گرد و غبار موجود در هوای ورودی را بر عهده داشته و قابل شستشو بوده و می باید هر هفته یکبار با آب معمولی بدون شوینده شسته و خشک شود.
ب) فیلتر دوم یا همان فیلتر هپا (HEPA) از جنس کاغذی می باشد که اندازه و شکل های متفاوتی دارد که بستگی به مارک دستگاه اکسیژن ساز زمان تعویض متفاوتی دارند.
ج) فیلتر خروجی از یک فیلتر آنتی باکتریال بوده که وظیفه حذف باکتری ها و ذرات میکرونی را دارد تا اکسیژن خروجی یک اکسیژن سالم و مدیکال جهت تنفس بیمار باشد.
کمپرسور هوای دستگاه
وظیفه کمپرسور مکش هوای محیط اطراف به درون دستگاه و کمپکت یا فشرده سازی آن می باشد.کمپرسور اکسیژن سازها اغلب پیستونی از نوع خشک یا Oil Free می باشند. هوا ی مکیده شده به درون دستگاه بعد از عبور از فیلترهای ورودی وارد کمپرسور شده و سپس تحت فشار مشخصی به درون سیلندرهای زئولیت هدایت می شود.
. بیشترین میزان صدا و ارتعاش دستگاه های اکسیژن ساز به دلیل کارکرد کمپرسور می باشد به همین دلیل در ساخت دستگاه ها اغلب سعی می شود تا صدای کمپرسور کنترل شود و با روش هایی مثل درون باکس قرار دادن کمپرسور و یا سوار کردن آن بر روی فنر این کار را انجام می دهند. که روش دوم نسبت به روش اول برتر است زیرا قرار دادن کمپرسور درون جعبه به مرور زمان منجر به کاهش طول عمر آن می شود.
شیرهای ورودی و خروجی
این دریچه یک دریچه چهار مسیره است. از یک طرف رابط بین کمپرسور و سیلندرهای زﺋولیت بوده از طرف دیگر خروجی اکسیژن می باشد. هوای ورودی را به سیلندر های زﺋولیت رسانده از طرف دیگر کار خارج کردن نیتروژن از سیلندرها و خارج نمودن آن از دستگاه را انجام می دهد. به دلیل اینکه مرتب بین دو سیلندر زﺋولیت در حال سوئیچ کردن است به آن دریچه متحرک می گوییم.
گلولههای زئولیت جاذب
زئولیت( Zeolite ) یک ماده معدنی است که عمدتاً از آلومینوسیلیکات تشکیل شده و کاربرد تجاری عمده آن در صنایع به عنوان جاذب سطحی است.زئولیت دستگاه اکسیژن ساز ویا پودر دستگاه اکسیژن ساز برای هر دو مدل ،دارای سطح بالا و تخلل زیادی است.
دستگاه اکسیژن ساز هوای محیط را از مواد الومینوسیلیکات عبور میدهد ،درنتیجه هوای داخل دستگاه به صورت کامل برای بیمار فیلتر وتصفیه میشود .ساختار زئولیت نیز به صورت پودری است که میتواند ۲۱ درصد اکسیزن هوایی را که دریافت میکند از دیگر گازهای موجود در آن جداکند واکسیژن خالص تولید کند. یکی از رایجترین کاربردهای زئولیت دستگاه اکسیژن ساز، استفاده از آن در تولید کاغذ و داروها میباشد. برای تولید اکسیژن میتوان از دو روش استفاده کرد. روش اول تبرید و روش دوم جذب با نوسانات فشار است. از روش جذب با نوسان فشار برای دستگاههای اکسیژن خانگی مورد استفاده قرار میگیرد. با روش PSAهوا از مواد آلومینو سیلکات عبور میکند. هوای عبور داده شده، فیلتر میشود.
سیلندرهای زیولیت
در دستگاه اکسیژن ساز دو سیلندر که از گرانول های زﺋولیت پر شده اند که وظیفه تخلیص گاز اکسیژن را بر اساس روش نوسانات جذب سطحی بر عهده دارند و عملکرد آن بدین گونه است که گاز نیتروژن را جذب کرده و گاز اکسیژن را از بین تخلخل های خود عبور می دهد. بعد از اینکه گرانول ها از گاز نیتروژن اشباع شدند تخلیص اکسیژن در این ستون متوقف و در ستون دیگر آغاز می شود و دستگاه شروع به خارج نمودن گاز نیتروژن از ستون می کند و مجددا فرایند تخلیص از نو آغاز می شود
مخزن اکسیژن
بعد از تخلیص گاز اکسیژن و خارج شدن آن از سیلندرها گاز اکسیژن در یک مخزنی به نام مخزن اکسیژن ذخیره می شود و در اینجا میزان فشار اکسیژن توسط یک رگلاتور تنظیم و به سمت خروجی دستگاه هدایت می شود
فلومتر اکسیژن در اکسیژن سازهای خانگی
فلومتر در قسمت خارجی دستگاه قرار دارد و کاربر می تواند با چرخاندن یک شیر آن را به راحتی تنظیم کند درواقع فلومتر شبیه به یک خط کش مدرج است که بر حسب لیتر بر دقیقه درجه بندی شده و وظیفه تنظیم گاز اکسیژن خروجی را بر حسب لیتر بر دقیقه (LPM) بر عهده دارد. نکته بسیار مهم که قابل توجه هست اینکه در موقع کار دستگاه اکسیژن ساز شیر چرخان فلومتر را نباید آنقدر باز کرد که توپک داخل آن از خط قرمز بالای درجه بندی عبور کند
· لیوان مرطوب کننده :
در قسمت خروجی دستگاه اکسیژن ساز، لیوان مرطوب کننده می باشد که اکسیژن خروجی از داخل آن عبور کرده و مرطوب می گردد . مقدار آب مورد نیاز لیوان مرطوب کننده اکسیژن ساز بر روی آن مشخص شده و نباید کمتر یا بیشتر از این مقدار آب در لیوان ریخت. آب مورد استفاده داخل لیوان مرطوب ساز بایستی فقط آب مقطر (یا آبی که از دستگاه تصفیه آب خانگی بدست می آید) ریخته شود و هر هفته یکبار سوراخهای نازل شلنگ داخل لیوان ،جرم زدایی شده (سرکه سفید) و یا توسط سوزن ، سوراخهای آن باز گردد.
- مزایای دستگاه
- قابل حمل بودن
- سبک بودن
- اطمینان از خلوص اکسیژن در دستگاه اکسیژن ساز
- تولید اکسیژن بهداشتی و بدون بو به روش فیلترینگ ضد باکتری در دستگاه اکسیژن ساز
- تولید اکسیژن به صورت مداوم
- تولید اکسیژن مرطوب و خشک (با قطع سیستم مانو متر)
- کسر هزینه های خرید کپسول، مانومتر، نگهداری، تعمیرات، حمل و نقل، شارژ کپسول
- جلوگیری از بروز احتمالی خطر انفجار در کپسول ها
- احساس آرامش روحی و روانی بیماران و قابلیت حمل آسان دستگاه اکسیژن ساز
دستگا های اکسیژن ساز به دو صورت اکسیژن ساز ثابت و اکسیژن ساز قابل حمل (پرتابل) برای کاربردهای مختلف موجود می باشند.
۱) اکسیژن ساز ثابت یا به اصطلاح اکسیژن ساز خانگی:
در ظرفیت های ۳ و ۵ و ۸ و ۱۰ لیتر در دقیقه تولید و عرضه می گردند (منظور از ۳ یا ۵ لیتر در دقیقه، ماکزیمم حجم و فلوی تولیدی دستگاه اکسیژن ساز می باشد.) که اکسیژن مورد نیاز بیماران را به صورت سیستم پیوسته یا Continuous تولید می کنند. با توجه به اینکه اکثر اکسیژن سازهای خانگی چرخ دارند جابجایی آنها از اتاقی به اتاق دیگر به راحتی امکان پذیر می باشد. همچنین بیماران می توانند با استفاده از سوند اکسیژن های بلند به راحتی در منزل تحرک داشته باشند
۲) نوع دیگر اکسیژن ساز قابل حمل یا به اصطلاح اکسیژن ساز پرتابل :
جهت استفاده بیماران در بیرون از منزل در ظرفیت های ۲ و ۳و ۵ لیتر در دقیقه تولید و عرضه می گردند که اکثراً اکسیژن مورد نیاز بیماران را به صورت سیستم Impuls تولید می کنند. در این سیستم از سنسورهای فشار بسیار حساس داخل دستگاه استفاده شده است که دم و بازدم بیمار را تشخیص داده و در هنگام دم اکسیژن را خارج و در هنگام بازدم آن را قطع می نماید این تکنیک موجب صرفه جویی در مصرف انرژی دستگاه می گردد. تفاوت این نوع اکسیژن ساز با نوع خانگی آن در اندازه و وزن دستگاه و نیز مجهز بودن به باتری شارژی داخلی می باشد در صورت متصل بودن به برق ۲۲۰ ولت شهری و یا ۱۲ ولت فندکی اتومبیل باتری شارژی داخل دستگاه شارژ می شود تا در مواقع مورد نیاز ، برق دستگاه را تامین نماید
دیدگاهتان را بنویسید